เมื่อชุมชนบ้านแม่ตาดขาดหนุ่มสาว โครงการเลี้ยงจิ้งโก่งจึงเกิดขึ้นเพื่อสร้างอาชีพให้ผู้สูงวัย

จากบริบทสังคมที่เปลี่ยนไปส่งผลให้คนวัยหนุ่มสาวอพยพถิ่นฐานไปทำงานในเมืองเพื่อหารายได้กันมากขึ้น พื้นที่ บ้านแม่ตาด ตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ หลงเหลือเพียงเด็กและผู้สูงอายุในหมู่บ้าน อาชีพหลักที่ทำได้คือ เกษตรกรรม ทำไร่ ทำนา แต่เมื่ออายุมากขึ้น เรี่ยวแรงในการสู้แดดและฝนก็ลดน้อยลงทุกที 

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด ตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ที่เล็งเห็นปัญหาดังกล่าว ทั้งมีความตั้งใจที่จะหาช่องทางในการส่งเสริมอาชีพให้เหมาะสมกับคนในพื้นที่ และลดปัญหากการทิ้งถิ่นของคนรุ่นใหม่ จึงได้จัดทำ โครงการส่งเสริมการเลี้ยงจิ้งโกร่งคุณภาพต่อยอดอาชีพที่ยั่งยืน เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว พร้อมทั้งส่งเสริมการเลี้ยงจิ้งโกร่งให้แก่กลุ่มเป้าหมาย โดยเปิดรับทั้งวัยแรงงาน ผู้ด้อยโอกาส ผู้ถือบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ หรือแม้แต่ผู้สูงอายุ จำนวนทั้งสิ้น 141 คน

‘จิ้งโกร่ง’ คือแมลงชนิดหนึ่งที่ชาวบ้านนิยมบริโภค มีลักษณะคล้ายกับจิ้งหรีด แต่มีขนาดใหญ่กว่าและรสชาติอร่อย ปัจจุบันมีเกษตรกรที่หันมาเพาะเลี้ยงจิ้งโกร่งขายกันมากขึ้น โดยทางโครงการนั้น ได้มุ่งจัดอบรมเพิ่มเติมความรู้การเพาะเลี้ยงจิ้งโกร่งอย่างมีคุณภาพตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการฝึกเลี้ยงในกรงทดลอง วิธีจัดวางกรงเลี้ยง การจัดวางอุปกรณ์ให้น้ำ วิธีดูแลจิ้งโกร่งตั้งแต่ยังเป็นไข่ การให้อาหาร การคัดเกรดตามความต้องการของตลาด การแปรรูป ไปจนถึงการหาผู้รับซื้อเพื่อก่อให้เกิดรายได้ด้วย

โดยทางหน่วยงานพัฒนาฯ ได้จัดหาวิทยากรผู้เชี่ยวชาญและมากประสบการณ์มาถ่ายทอดความรู้ในเรื่องวิธีการและเทคนิคต่างๆ ที่ต้องให้ความสำคัญ พร้อมทั้งเชิญวิทยากรจากพื้นที่อื่นซึ่งประสบความสำเร็จในการเลี้ยงจิ้งโกร่งจากฟาร์มในจังหวัดลำพูน และอำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นภาคีเครือข่ายที่ยินดีถ่ายทอดความรู้ให้ 

ไม่เพียงทุนความรู้เดิมในการเลี้ยงจิ้งโกร่งของชุมชนที่เกื้อหนุนให้ชาวบ้านเรียนรู้ได้ง่ายขึ้น แต่ด้วยในพื้นที่ยังปลูกพืชผักชนิดต่างๆ ที่เป็นแหล่งอาหารของจิ้งโกร่ง จึงทำให้ช่วยลดต้นทุนการผลิตไปได้มาก และด้วยฐานชุมชนที่ปลูก ‘พืชปลอดสาร’ ยิ่งทำให้ได้ผลผลิต ‘จิ้งโกร่งคุณภาพดีไร้สารเคมี’

แม้ทุกวันนี้ผลผลิตจากการเพาะเลี้ยงจิ้งโกร่งไม่เพียงสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนเพิ่มขึ้นเท่านั้น แต่กลุ่มเป้าหมายยังสะท้อนเป็นเสียงเดียวกันว่า ได้ผลตอบแทนที่แสนคุ้มค่ามากไปกว่าเงินทองที่พวกเขาได้รับนั้นคือ ‘ความสุข’ และ ‘ความสัมพันธ์ที่ดี’ ของคนในชุมชน 

“จิ้งโกร่งทำให้ชุมชนของเรามีเรื่องพูดคุยกันมากขึ้น ความสัมพันธ์ในครอบครัวก็ดีขึ้น” คือคำบอกเล่าที่สะท้อนถึงความสุขของกลุ่มเป้าในโครงการส่งเสริมการเลี้ยงจิ้งโกร่งคุณภาพต่อยอดอาชีพที่ยั่งยืน 

สำหรับก้าวต่อไป กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาดได้มุ่งหวังพัฒนาต่อยอดไปสู่การเพาะเลี้ยงแมลงจิ้งโกร่งแปลงใหญ่ เพื่อให้ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐมากขึ้น ทั้งในด้านเงินทุนและความรู้ รวมทั้งยังเตรียมแนวทางการต่อยอดการเพาะเลี้ยงให้ครบวงจร โดยนำแมลงจิ้งโกร่งไปแปรรูปสู่ผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น การทำสูตรอาหารจิ้งโกร่ง ที่สำคัญยังตั้งใจสานต่อการพัฒนาบุคคลและพื้นที่ให้เข้มแข็ง เพื่อให้สามารถสร้างผลิตภัณฑ์ที่ต่อยอดเป็นอาชีพหลักได้อย่างยั่งยืน 

“จิ้งโกร่งทำให้ชุมชนของเรามีเรื่องพูดคุยกันมากขึ้น ความสัมพันธ์ในครอบครัวก็ดีขึ้น” คือคำบอกเล่าที่สะท้อนถึงความสุขของกลุ่มเป้าในโครงการส่งเสริมการเลี้ยงจิ้งโกร่งคุณภาพต่อยอดอาชีพที่ยั่งยืน  – หนึ่งในสมาชิกของโครงการ