วิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด ต่อยอดการเลี้ยงจิ้งโกร่ง ด้วยการปลูกผักอินทรีย์ ช่วยลดต้นทุนและเพิ่มรายได้

ชุมชนตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ คุ้นเคยกับการเลี้ยงจิ้งโกร่ง (แมลงชนิดเดียวกันกับจิ้งหรีด แต่มีขนาดใหญ่กว่า) เป็นอย่างดี จากโครงการส่งเสริมการเลี้ยงจิ้งโกร่งคุณภาพ ต่อยอดอาชีพที่ยั่งยืน ในตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ปี 2562 ซึ่งจัดขึ้นโดยกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด จังหวัดเชียงใหม่ 

เนื่องจากโครงการดังกล่าวประสบความสำเร็จอย่างมีประสิทธิภาพ กลุ่มเป้าหมายสามารถประกอบอาชีพการเลี้ยงจิ้งโกร่งและสร้างรายได้ให้กับตนเองและชุมชน ทั้งยังช่วยสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างชาวบ้านในชุมชนตำบลห้วยทราย จากการ ‘เอามื้อ’ (การช่วยเหลือกันในกิจกรรมบางอย่างที่ต้องอาศัยแรงงานจำนวนมาก โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย แต่ตอบแทนด้วยการไปช่วยงานอีกฝ่ายอย่างเท่าเทียม) ทำให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด ต้องการต่อยอดโครงการดังกล่าว

ประกอบกับองค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากโครงการเดิม ว่ากลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้สูงอายุ เกษตรกร และแรงงานนอกระบบ ล้วนมีสมาชิกในครอบครัวเข้ามาช่วยเหลือในกิจกรรมการเลี้ยงจิ้งโกร่ง ไม่ว่าจะวัยเด็ก วัยรุ่น หรือวัยผู้ใหญ่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด จึงอยากขยายกลุ่มเป้าหมายให้กว้างขึ้นกว่าเดิม ด้วยการผนวกรวมชาวบ้านจากชุมชนตำบลร้องวัวแดง อำเภอสันกำแพง เข้าไปอีกหนึ่งชุมชน เพื่อกระจายการพัฒนาด้านการประกอบอาชีพสู่ชุมชนใกล้เคียง

โดยโครงการใหม่ในชื่อ โครงการยกระดับการเลี้ยงจิ้งโกร่งคุณภาพ โดยใช้ชุมชนเป็นฐานสู่การพัฒนาอาชีพ สร้างรายได้อย่างยั่งยืน เล็งเห็นว่า สถานการณ์โควิด-19 ส่งผลให้ชาวบ้านจากทั้งสองชุมชนที่อยู่ในวัยทำงาน ซึ่งปกติแล้ว มักทำงานรวมกลุ่มกันอยู่ในเมืองหรือต่างจังหวัดมากกว่า ต้องกลับบ้าน เนื่องจากนโยบายปิดกิจการต่าง ๆ ของภาครัฐ จึงเป็นโอกาสดีสำหรับการผลักดันโครงการที่มุ่งเน้นถึงความสัมพันธ์อันดีงามระหว่างชุมชนและสถาบันครอบครัว เพื่อให้ชาวบ้านมีโอกาสได้ใช้เวลาร่วมกัน

ทั้งนี้ กลุ่มเป้าหมายของโครงการใหม่มีทั้งหมด 2 พื้นที่ ได้แก่ ชุมชนตำบลห้วยทราย จำนวน 8 หมู่บ้าน และชุมชนตำบลร้องวัวแดง จำนวน 3 หมู่บ้าน รวมทั้งสิ้น 100 คน โดยส่วนใหญ่มีความรู้และทักษะด้านเกษตรกรรมกันเป็นอย่างดี เนื่องจากทั้งสองชุมชนมีพื้นที่สำหรับการเกษตรมากกว่าร้อยละ 40

ครั้งนี้ นอกจากการฝึกอบรมด้านการเลี้ยงจิ้งโกร่งในภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานเครือข่ายผู้ผลิตแมลงในภาคเหนือ ทั้งจากจังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน น่าน พะเยา ฯลฯ แล้ว กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด ยังพยายามผลักดันเรื่องของการปลูกพืชผักไร้สารพิษ เพื่อเป็นการลดต้นทุนการเลี้ยงจิ้งโกร่ง เนื่องจากพืชผักไร้สารพิษสามารถนำมาทำเป็นอาหารของจิ้งโกร่งได้ อีกทั้งยังสามารถใช้บริโภคเองภายในครัวเรือนได้อีกด้วย

สำหรับการเสริมองค์ความรู้เรื่องการปลูกพืชผักไร้สารพิษนั้น จะดำเนินการฝึกอบรมเคียงคู่ไปกับทักษะการเลี้ยงจิ้งโกร่ง ผ่านการร่วมมือระหว่างหน่วยงานเครือข่ายอื่น ๆ ที่มีความเชี่ยวชาญด้านเกษตรอินทรีย์และการปลูกพืชผักไร้สารพิษ อาทิ สำนักงานเกษตรอำเภอสันกำแพง สหกรณ์เกษตรอินทรีย์จังหวัดเชียงใหม่ และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นต้น 

ด้านกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านแม่ตาด หวังว่า โครงการดังกล่าวนี้ จะประสบความสำเร็จอย่างมีประสิทธิภาพเช่นเดียวกับโครงการเดิม ซึ่งช่วยทำให้กลุ่มเป้าหมาย ซึ่งแต่เดิมอยู่ในพื้นที่ชุมชนตำบลห้วยทราย สามารถผลิตและมีความเข้าใจในหลักการเลี้ยงจิ้งโกร่งระดับหนึ่ง และสามารถต่อยอดให้การเลี้ยงจิ้งโกร่งกลายเป็นอาชีพประจำชุมชนอย่างยั่งยืนได้

โครงการได้ขยายกลุ่มเป้าหมายให้กว้างขึ้นกว่าเดิม ด้วยการผนวกรวมชาวบ้านจากชุมชนตำบลร้องวัวแดง อำเภอสันกำแพง เข้าไปอีกหนึ่งชุมชน เพื่อกระจายการพัฒนาด้านการประกอบอาชีพสู่ชุมชนใกล้เคียง